Çeçen Dilinde “UJ” Kavramı
“UJ” sözcüğünün Çeçen toplumunun tarihsel olarak göksel inanışla ilgili bir kavramı olduğunu söyleyebiliriz. Çeçen toplumunda belli yaş üzerindeki konuşanlarının bir şekilde duyduğu, kulağında kalan bir sözcüktür. Belli yaş grubu büyüklerinden veya çevresinden mutlaka böyle bir sözcüğe kulak misafiri olmuştur. Özellikle bir kişinin vazgeçilmez veya büyük bir kişi, güç sahibi olmadığını belirtmek için “ Ho sigalar vüssün UJ vu?= sen gökten inen UJ’musun? Dokunulmaz, korunaklı Tanrısal bir güç müsün anlamında cümle kurulduğuna şahit olmuşuzdur. Bu ise bize “UJ” sözcüğünün dinsel bir kavram olduğunu gösterir.
“UJ” sözcüğünün oldukça gerilere giden inançla ilgili bir sözcük olduğunu söyleyebiliriz. Tanrıdan onaylı gücü, önemli bir figürü gösterdiği açıktır. Antik çağa kadar bir geçmişinin olabileceği düşüncesini ifade edebiliriz. Bir çok kaybolan sözcük gibi bu sözcüğün kaybolmaması için yazıya dökülmesinin tarihsel anlamda önemi olduğunu düşünüyorum. Belki bir çokları için bir anlam ifade etmeyebilir. Hatta birçoklarına anlamsız gelebilir. Ama her geçen gün Arkeolojik bulgular gün yüzüne çıkmakta, çivi yazılı belgeler güneşle tanışmaktadır. Dolayısıyla ilişki kurma noktasında Çeçen tarihi bakımından ehemmiyet arz ettiğini düşünebiliriz. Yazılmayan kaybolabilir. İşte bu düşünceden kaynaklı olmak üzere yazmak gerekir. Özellikle tarihsel bağ kurulabilecek kavramlar, dini inanışlarla ilgili sözcük veya kavramların kaydedilmesi gelecek adına faydalı olabilir.
“UJ” sözcüğünün kişiler bağlamında kullanımı mevcut olmakla birlikte Tanrı ile ilişkilendirilen objeler bakımından da kullanılmış olabileceği tezini ileri sürebiliriz. Yani Tanrı gücünün aktarıldığı kişi veya objeler… Diğer bir ifade ile Tanrı gücü yüklenmiş kişi veya objeler… Bu inanışın güce dayanma, Tanrı gücü ile güç elde etme, başarı, zafer elde etme, üstün gelme amaçlı bir inanışın getirdiği bir kavram olduğunu söyleyebiliriz.
Sonuç olarak her millet için tarihi önemlidir. Ürettikleri değerler önemlidir. Bazı inanışları yanlış bile olsa, iz bırakan kültürü anlaşılır kılan, bugüne erişmiş sözcükler, atasözleri, kavramlar veya ananelerdir.
Hami ÖZDİL