Çardak Camilerimiz Ve İmamlarımız

Daha önceden, 2011 yılındaki ‘’ Hafız İbrahim Efendi ve İmamlarımız’’ konulu bir yazı ile bu konuyu anlatmaya çalışmıştık. Zaman içerisinde camilerimiz ve imamlarımız ile ilgili daha fazla bilgiye ve belgeye ulaşma imkânı olduğundan bu bilgileri de paylaşmaya gerek görülmüştür.

Öncelikle kısaca Çardağın kuruluşundan bahsedecek olursak;

Çardak, Resmi olarak 1887-1888 (H.1305) yılında da Elbistan’a bağlı bir karye (köy) olarak kurulmuş ve adlandırılmıştır. (1.belge) Ancak gelen ailelerin resmi olarak kuruluş tarihinden yaklaşık 10 ile 20 daha evvel geldikleri sözlü olarak anlatılan ve aktarılan bilgilerden sabittir.

Kısaca özetlediğimizde Çardağın idari yapısı ve değişiklikleri kısaca özetlediğimizde;

1887-1888 (H.1305) Elbistan Kazasına bağlı Çardak Karyesi olarak kurulmuş ve adlandırılmış, 1917’e kadar Karye olarak kalmış,

1917-1924 Süleymanlı Kazası

1924-1934 Süleymanlı Nahiyesi

1934 Çardak Nahiyesi  (tekrar ilk kuruluş ismi ile)

1959 Çardak Belediyesi

12.11.2012 Çardak Mahallesi Olmuştur.

Tekrar konumuza dönecek olursak;

İbadete açılışı itibarıyla daha eski olan Çardak Camii’nin resmi İbadete açılış beratındaki adı Çardak Kasabası Camii’dir. Yine resmi açılış beratında yapılış tarihi 1886, Açılış tarihi ise 1887 olarak yazmaktadır.

Anlatılanlar ışığında Çardak Cami’nin ilk imamlar Gin Hacı, Hasii Efendi, Hafız İbrahim’dir. Bu üç imamda aynı yıllarda Çardak’ta yaşamış ve bulunmuşlardır. Şimdi şahsiyetleri kısa anlatmaya çalışacağım

 

Gin Hacı (Hacı Maksut, Hacı Mesut)

Çardağa ilk gelen ve yerleşen kişiler arasında ismi geçmekte olup, Çardak Caminin yapımında da öncülük ettiği ve Camiliyi kendisinin yaptırdığı bilinmektedir. Gin Hacı sıfatı çeçen dilinde hacca giden olarak açıklanabilir. Asıl ismi Hacı Mesud’dur. Hacı Maksut olarak da geçmektedir. Çardak’taki Genel soy isimli ailenin büyüğüdür. Kendisi hacca giderek hacca ibadetini yerine getirdiği için GİN HACI olarak tanınmaktadır. Doğum yeri Çeçenistan’dır.  doğum tarihi bilinememektedir. Ölüm tarihi ve yeri 1917 Çardak Yukarı Mezarlıktadır.

Tarafımızca caminin yapılışı ve Gin Hacı ile ilgili bilgi almak amacıyla Rahmetli Abdullah GENEL ağabeyimizle 2015 yılında birçok kez beraber çalışmış, hatta Abdullah Genel ağabeyimizin halası, Gin Hacı’nın da torunu olan İsmet Denge Teyzemizi evinde ziyaret bilgiler konuşulmuş ve kamera kayırları alınmıştır.

Yine 31.01.2015 yılında akrabaları ve torunlarından olan Ramazan Genel ağabeyimizin Rahmetli anneleri Ayşet Genel ile Rahmetli Hikmet ve Refik ağabeylerle beraber Çardak’taki evlerinde bir görüşme gerçekleştirerek Rahmetli Ayşet Teyzeden dinlediklerimizi kamera kayıtlarına almıştık.

Yine son olarak Ramazan Genel ağabey 11 Ağustos 2015 yılında caminin içerisinde kamera kayıtları da mevcut olan Cami ile ilgili verdiği bilgilerde;

—– Çeçenler Çardağa geldikten iki yıl sonra caminin yapılmaya başlandığını söyledi. Büyük dedeleri Gin Hacı Mesud tarafından iki Ermeni Ustaya yaptırıldığını, mihrabın üzerindeki taşın Hacı Mesut’un kardeşi Ömer tarafından yazıldığı yerleştirildiğini ayrıca minberin üzerindeki tarih (H.1302.M.1884) ile mihrabın (H.1303-M.1885) üzerindeki tarihin arasında bir yıl fark olduğunu anlatmıştır. Esas yapılış tarihinin 1886 değil 1884 olduğunu söylemiştir.’’

Maalesef yapılan tüm iyi niyetli tadilat ve onarımlar sonucu Camiinin orijinalliği özellikle dıştan bakıldığında kalmamıştır.

Gin Hacı’dan kısmet olursa ayrıca kendi adındaki bir yazımızda da daha detaylı olarak anlatılmaya çalışılacaktır

Hasii Molla (Hasii Efendi),

Yine aynı dönemin dini alimlerinden bir diğeri de Hasii Efendi’dir. Çardağın ilk kurucularından ilk hocalarından ve alimlerinden olan Gin Hacı ile Hasii Efendi’nin yaşlarının yakın olduğu aynı yıllarda Çardak’ta bulundukları rivayetlerden anlaşılmıştır. Hasii Molla’nın Çeçenistan’dan hem bilgisi hem de yaş olarak yetişkin bir yaşta geldiği söylenmektedir.

Kendisi muhtemelen 1900 lü yılların başlarında Çardağa geldiğinde Gin Hacı tarafından saygı ve hürmetle karşılanmış, ilmine ve bilgisine her zaman saygı gösterilmiştir. Hasii Efendi 1917 yılında vefat etmiş ve Çardak Aşağı mezarlığa defnedilmiştir.

Çardağın tanınmış imamlarından ve âlimlerinden Hasii Efendi’nin karısının ismi Merime‘dir. Oğlu Anıs Hoca da (Yunus Aşıkhan. Doğum: Çeçenistan – 1888-1890, Ölüm: Çardak – 25 Haziran1978) babası gibi Çardak Kasabasında uzun yıllar imamlık yapmış halk tarafından sevilmiş ve kıymet görmüştür.

Hasii Efendi ile ilgili olarak, torunu Emekli Öğretmen Baykal Yıldır ağabeyimizin katkıları ve verdiği bilgiler ile Ulemadan Hasii Efendi (?-1917) ismi ile bir yazı yazmıştım.

 

Hafız İbrahim Efendi

Çardak’ta yaşamış ve iz bırakmış önemli şahsiyetlerden birisidir. Muhtemelen Hafız İbrahim Çardağa gelişi1890’lı yıllara yakındır. Kendisi Çardak Cami’nin ilk imamlarındandır. Aile yakınlarının verdiği bilgiler ve katkılarıyla sizlere öğrenebildiğimiz kadarıyla Hafız İbrahim’i tanıtmaya çalışacağım.

Doğum tarihi 1862 olan Hafız İbrahim Hoca’nın ölüm tarihi ise 1925’tir. Babasının adı Nasuh, Annesinin adı bilinmemektedir. 63 yaşında vefat eden Hafız İbrahim Hoca‘nın mezarı Çardak Ericek yolu üzerindeki aşağı mezarlıktadır.

Anlatılanlar ışığında Hafız İbrahim Efendi’nin Çardağa daha sonraları geldiği ayrıca, Gin Hacı ve Hasi Molla ile aynı yıllarda Çardak’ta yaşadıkları ancak doğum bilgileri bilinmemekle birlikte yaş olarak Gin Hacı ve Hasi Efendi’den küçük olduğu düşünülmektedir.

Hafız İbrahim’in medrese eğitimi aldığı yanında fıkıh, belagat, hadis, kelam gibi alanlarda da ilim yaptığı anlatılmaktadır.

Şam’da Kur’an-ı Kerim yarışmasına katılmış başarılı olmuştur. Kuran-ı Kerimi tamamını bildiği ve ezbere okuduğundan dolayı Hafız İbrahim ismiyle tanınmıştır.

1865’li yıllarda Çeçenlerin iskânıyla kurulan, 1888 yılında Çardak Köyü adıyla adlandırılan bu günkü kasabamızda 1900 yılında Çardak Caminin imamının Hafız İbrahim Efendi’nin olduğu Osmanlı arşiv belgesinden (belge 2.) de görülmekte olup vefat ettiği 1925 yıllarına kadar imamlık yaptığı anlatılmaktadır. Mezarı Aşağı mezarlıktadır.1925 yılında vefat etmiştir.

Bu anlatabildiklerimizin dışında da;

Salih Baba, (Güler), Şıh Ahmet (Tanır) gibi insanlarımız Çardağın manevi dini ve dini iklimine her zaman tesir ederek her daim hatırlanmaktadırlar.

Yine Hafız İbrahim Efendi’nin Çocukları; Abdullah, Ebubekir, Abdurrahman babaları tarafından dini konularda iyi bir eğitim verilmiş ve yetiştirilmişlerdir. Çardak Camide cami imamının olmadığı zamanlarda cuma namazlarını kıldırdıkları da anlatılmaktadır.

Bu yıllar içerisinde kendileri imam olmadıkları halde dini bilgi ve ilmiyle Çardak Camiinde cemaate önderlik etmiş namaz kıldırmış imamlık ve müezzinlik yapmış kişiler vardır.

Yine  Gin Hacı’nın oğlu Hacı Yakup Genel, Salih Baba (Güler) Hoca (İzzettin Özdil’in kayınpederi) Adilbi Hoca (Adil Ocak), İzzettin Özdil, Eshat Yıldır, Lisan Bolat ve kardeşi Hüseyin Amca ve Yakup Yılmaz, Yaşar Ocak. Haşim Özdil, Baykal Yıldır, Abdurrahman Özdil gibi büyüklerimizi sayabiliriz.

Yine çocukluğumuzdan Yahya Dayı’yı (Ünal)  ömrünün vefa ettiği son günlerine kadar Ramazan aylarında, teravih namazlarında ki zikirleriyle hatırlarız

Çardak kasabası Camiinde görev yapan imamlarımız.

1 –  Gin Hacı.

2 –  Hasi Molla.

3 –  Hafız İbrahim Efendi. (Sözlü kaynak) (2 Numaralı Osmanlı Arşiv Belgesi 1900 yılı)

4 –  Süli Molla. (Kireç köyünden Lazgi Tahir GÜZ ) Hoca, 1940’lı yıllar

5 – Anıs Molla. (Hasii Molla’nın oğlu Yunus Aşıkhan) Hoca

6 –  Ali Hoca. Kireç köyünden, Lazgi, 1960’lı yıllar

7 –  Kenan Hoca.  Maraşlı 1960’lı yıllar

8 –  Muhsin Hoca. Kuzutepe Köyünden (-1970 sözlü kaynak)

9 –  Süleyman IŞIK (Göksun Diyanet BLG.1977-1985)

10- Ahmet ÖZBAY (Göksun Diyanet BLG.1985)

11- Bingöl ilinden Şahin Hoca 1990 lı yıllar( sözlü kaynak)

12- İsmail RENÇBER Göksun Diyanet BLG.2006-2011)

13- Mehmet CEYHAN Göksun Diyanet BLG.2011-2013)

14- Burhan KAYNAK Göksun Diyanet BLG.2013-2017)

15- Recep KILINÇ Göksun Diyanet BLG.2018-Görevde)

Çardak’taki Diğer Camimiz Yeni Çamlı Cami’dir.

1975 yılında yapımına ihtiyaç duyulmuş. Caminin arsası Ekrem Özer tarafından bağışlanmıştır. Camini yapımında Emirbey (Muka) İnce, Mustafa Karakaya, Hanefi Güvener, Hayri Aydın, Abdülaziz Şahan, Hasan Karakaya, Tülü AKSU, Gülle Aksu öncülük etmişlerdir.

Çardak’ta yukarı Cami olarak bilinen Çardak Yeni Çamlı Cami, içerisindeki beratında da yapılış tarihi 1978, ibadete açılış tarihi ise 1982 olarak yazmaktadır.

Ayrıca TC. CİMER-10.02.2021.tarihli bilgi isteme yazınına 24.02.2021 tarihinde Göksun İlçe Müftülüğü’nün verdiği cevap yazısında 1978 yılında yapıldığı, 1981 yılında ibadete açıldığı yazılmaktadır)

Çardak Yeni Çamlı Cami Camini ibadete açılışından bu güne kadar görev yapmış imamlarımız;

1 – Şerif Ali Hoca. Hacımirza Köyünden

2 – Nebi TURNA Hoca. Nadır Köyünden

3 – İsmail AKSOY Hoca. Kavşut Köyünden (Göksun Diyanet BLG.1987-1991)

3 – Mustafa TOPAL. (Göksun Diyanet BLG.1991-1995)

4 – Şener AKSOY. Kavşut Köyünden (Göksun Diyanet BLG.2002-2016)

5 – İbrahim ŞEKER Hoca. Nadır Köyünden (Göksun Diyanet BLG.  2019 görevdedir.)

Bu yıllar içerisinde kendileri imam olmadıkları halde dini bilgi ve  ilmiyle Çardak Yeni Çamlı Camii cemaate  önderlik etmiş namaz kıldırmış imamlık ve müezzinlik yapmış   büyüklerimiz olarak; Hanefi Güvener, Hasan Karakaya, Salih Karakaya, Şaban (Muharrem) Aksu’yu sayabiliriz.

Cumhuriyet Mahallesindeki cami ile ilgili bilgilere gelince; Çardak Mahallesi Yukarı Camii: 1950 yılında yapılmış, 1951 yılında ibadete açılmıştır.

Görev Yapan İmam-Hatipler:

1 – Mahmut ARSLAN 1982-1987, Göksun Diyanet BLG.)

2 – Harun ÖZARSLAN 1995-1999) Göksun Diyanet BLG.)

3 – Cengiz AKGÜL 2014-2015Göksun Diyanet BLG.)

4 – Emri ÖZARSLAN 2016-2018) Göksun Diyanet BLG.)

5 – Sebahattin TOPRAK 2019- aynı yıl ayrılmış. Göksun Diyanet BLG.)

Bu konu hakkındaki bilgiler ve iadeler katkılarınıza açıktır.

 

Emin  ALTUNBAY

27 Şubat 2021 

 

GÖRÜŞME YAPILAN KİŞİLER-

1-Ayşet GENEL 31.01.2015- Gör. Tarihli evlerindeki kamera Çekimli anlatım

2-İsmet DENGE (GENEL) Gör. Tarihli evlerindeki kamera Çekimli anlatım

3-Abdullah GENEL 2015-Gör. Tarihi

4-Ramazan GENEL Gör. Tarihi 11.Ağustos 2015 Cami içeresindeki kamera Çekimli anlatım

5-Baykal YILDIR- Gör. Tarihi Kasım 2012

6-Hanefi GÜVENER. Gör. Tarihi 13.06.2020

7-Salih KARAKAYA. Gör. Tarihi 12.02.2021

8-Abdurrahman IŞIK Gör. Tarihi 2010

BELGELER

1-Cami İbadete Açılış Beratı-Çardak Kasabası Camii (Resmi adı)

2-Cami İbadete Açılış Beratı- Çardak Kasabası Yeni Çamlı Camii (Resmi adı)

3- Tarih: 10/ Ca /1305 (Hicrî) Dosya No:1480 Gömlek No:14 Fon Kodu: DH. MKT. (24.01.1888 Pazartesi)

Elbistan dahilinde Çerkes ve Rumeli muhacirlerinin iskanıyla kurulan oniki köyün Sayacak, Kamışcık, Çardak, Korkmaz, Deveboynu, Kargabükü, Poskoflu, Kuşyaka, Tepebaşı, Taykendi, Böğet ve Yazıkilise olarak adlandırılması.

3-10/L /1317 (Hicrî) Dosya No:2303 Gömlek No:118 Fon Kodu: DH. MKT. (11.02.1900) Elbistan’ın Çardak karyesi imametine ahalice İbrahim Efendi tayin edildiğinden ….. )

4-TC. CİMER-10.02.2021.Tarihli bilgi isteme yazınına 24.02.2021 tarihinde Göksun İlçe Müftülüğü ’nün verdiği cevap yazısı

5–03.07.2006 tarihli BİMER. Bilgi Yazınıza İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün cevabı

 

You may also like...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir