SA, HA, CIRDIANGIŞ, GALNIŞ, JİJİG GALNIŞ

 

1.”sa-” ve “ha-” sözcükleri ve bu köklerden türetilen sözcükler bağlamında köklerinin karşılaştırmalı etimolojik analizi

1.1

“sa” sözcüğü ve “sa-” sözcük kökü:

Yalın sözcük olarak anlamca “can, ruh” demektir. Zamirsel yönü ile ele aldığımızda iyelik zamiri olarak “benim” anlamına gelir. Örnek; sa nana sa yei; benim annem geldi. Latin harfleri ile yazdığımız bu cümlede iki sa görülür. Ancak fonetik olarak “a” fonemleri farklılık gösterir. Birincisinde “e-a” arası bir ses ile söylenir, ikincisinde daha kalın bir “a” sesi söz konusudur.

Bu fonetik belirlemelerden sonra, aslında sa sözcüğü ve türetimleri Çeçence’de bireysel veya içsel anlamlar taşıyan yapılarla ilişkili olduğunu söyleyebiliriz. Bu ise bize dilin sadece iletişim aracı olmadığını aynı zamanda düşünme biçimi olduğunu gösterir.

Tarihsel anlamda Çeçence’de “sa” kökü şu anlamlarla bağdaştırılabilir:

benlik, iyelik; sa → benim

suna; bana

can, ruh, öz anlamı ile gelmek sözcüğünün türetimi noktasında daha içsel, duygusal yöneliminden söz edebiliriz.

Aynı zamanda “sa vuul”: gel, yakınlaş gibi öznel anlamları içerdiğini düşünebiliriz.

1.2

“ha” sözcük ve türetimler için kök anlamı:

Çeçencede varlık bildirimi anlamı öne çıkar. Aynı zamanda mekânsal bildirimi içeren bir köktür.

ha = olmak, var olmak ve bulunulan yer.

ha vuul = var olduğum, bulunduğum yere gel, yanıma gel anlamı. Daha çok nesnel / mekân merkezli bir çağrı olarak nitelendirebiliriz. Oysa “sa” ile çağrı cana, ruha, nesnel olmayan öze çağrıdır.

Buradan çıkaracağımız sonuç bu sözcük türetim ve kullanımlarının düşünsel ve davranış boyutunun olduğudur. Bir başka ifadeyle dilin sadece iletişim aracı olmadığını aynı zamanda düşünme biçimi olduğunu ortaya koyar. Bu ise türetim ve kullanım bakımından etimolojik bir yaklaşımın yanı sıra sosyolinguistik kökenlerinin olduğunu gösterir. Bunun temelinde tarihsel derinlik bağlamında bireysel veya toplumsal düşünme bakımından ayrılan bölge ve lehçe oluşumu ile çeşitliliği gösterir. Bu yapının Çeçen-Rus savaşının bitimine veya hemen sonrasına kadar devam ettiğini söyleyebiliriz. Özellikle lehçe çeşitliliğinin olduğu Galançoj bölgesinin bir bölüm mukimlerinin Osmanlıya göçü ve diğerlerinin ovalara tahliyesi var olan çeşitliliği büyük oranda kaldırmıştır. Asıl etki ise Sibirya, Kazakistan sürgününde görülür. Kısacası fonetik ve morfolojik ayrışım büyük oranda ortadan kalkmıştır.

Sa, ha farklılığı bu dili bilen özellikle Çardak, Gücüksu ve Sisne Çeçenleri tarafında devam ettirilmektedir. Belli yaşta bu dili bilenlerin vefatı halinde bu kullanımın sona ereceğini ön görebiliriz.

Gelelim Çardak, Gücüksu ve Sisne özelinde tartışma konusu olan sözüm ona büyük meseleye; Cırdıgış mı, cırdıngış mı, galnış mı, jijig galnış mı? Espri niteliğinde bir cümle olmak üzere aşağıda izah edeceğimiz hususları sözüm ona büyük bir mesele olması, sözüm ona konunun ciddiyeti nedeniyle bir makale niteliği temelinde ele almaya çalışalım.

Etimolojik olarak “cırdıngış” kelimesinin kökenini bulmak için Çeçence’nin dil yapısına ve tarihsel değişimlerine bakılabilir. Buna karşın bir yemekten söz ediyor olmamızın getirdiği düşünsel yönlendirmeler baskın gelebilir. Ya nesnenin önceden tasarlanmış bir esin kaynağına dayalı bir isimlendirme ya da yeme esnasında lezzete veya çağrışımlara dayalı bir isimlendirme olabileceğini düşünebiliriz. Ama her halükarda ilk çıkışın ipuçlarını bu değerlendirmeler verecektir.

Fakat bir şeye daha vurgu yapmamız gerekir; farklı bir hammaddenin ürünü olarak bahsettiğimiz bu üç köyde galnış sözcüğü de mevcuttur. Yani mısır unundan yapılan nesne.

 

Gelin bunları hep birlikte inceleyelim.

Cırdıngış Kelimesinin Potansiyel Kökenleri;

Yukarıda ifade ettiğimiz gibi bu üç köyde de galnış isminin biliniyor olması “Cırdıngış” kelimesinin “galnış” veya “jijig galnış”tan farklı bir şekilde ortaya çıkmış olması ihtimalini ortadan kaldıran temel bulgudur. O zaman şu düşünce veya görüşler ileri sürülebilir;

  1. Ses Yansımalı veya Taklitçi Bir Kelime Olabilir

Bazı yemek isimleri, yemeğin yapılış şeklinden veya yenirken çıkardığı sesten türeyebilir. Cırdıngış sözcüğünün son eki -ı-ş, -ı dolgu malzemesi olmak üzere -ş çoğul belirtir. Yapılışı itibarıyla yuvarlanmış olarak, üç parmak ustalığı ile haşlanmış et suyunun içinde yapısına az da olsa su alır. Bu yeme esnasında hızlı bir şekilde su fışkırmasına neden olur. Büyük bir ihtimal ile ismin düğümünü çözecek olan gerçek burada yatmaktadır.

Birincisi tiz bir ses, ikincisi hızlı bir su hareketi.

Bu cümleye dikkat edilmelidir.

Galnış sözcüğünün kökünü gal oluşturur. -nış çoğul ekidir. Bu sözcüğün kökenini belirtmeden önce -mış, -meş köklü komşu dillerde görülen yiyecek isimlerinin Çeçen kökenine işaret ettiğini söyleyebiliriz.

Örneğin haltmeş sözcüğü. Büyük bir olasılıkla Adigeletin halime tsırt adlandırmasının haltmeş ve cırdagışın cırt kısmının ödünç alınarak dönüştürülmüş biçimidir diyebiliriz.

Haltmeş ve hali- me. Meş çoğulunun me şeklinde bırakılması.

Tarihsel olarak Sümerceye dayanan Çeçencede de mevcut olan, başka yapılarda örneğin halt-mış yapısında olduğu gibi -mış, -meş çoğulunun -nış şekline dönüşmesidir.

Bu ekin kökü gal ne anlama gelir? Çeçen dilinde tökezlemek anlamında olduğunu biliyoruz. Bir başka anlamı da yanlışa, yanılgıya düşmektir. Bir anlamda tökezleyerek düşmek yüzükoyu kapalanmak anlamına gelir. Bir adım daha ilerisi belki zorlanılırsa tökezleyerek yuvarlanmak anlamına gelebilir.

Ancak kerç sözcüğünün yuvarlanmak anlamı bu yorumu sınırlandırır. Guul: diz alamı ve gal ilişkisini vurgulamamız gerekir. Cümle kurduğumuz gal val da kirçi: tökezleyerek yuvarlandı. Dolayısıyla mısır unundan yapılan galnışların şekline dikkat ettiğimizde tökezlemiş, yüzükoyun kapaklanmış adamın haline benzer.

Bu yorumlardan sonra karşı yorumlar beklenebilir. Elbette yapılacak yorumlar tatlı bir espri niteliğinde güzeldir. Konuya diğer başlıklarla devam ettiğimizde;

  1. Eski Bir Kavramsal Anlama Sahip Olabilir

İsim veya kavramsal niteliği bakımından bu seçeneğin belirtilmesi gerekiyordu ve burada yer verdik. Ancak bu konuda sözlü ya da yazılı bir bilgi olmadığı için bizi sınırlandırır.

  1. Bölgesel Farklılık Olabilir

Osmanlı’ya göç yoluyla gelen yukarıda ismi geçen Çeçen köylerindeki bu isimlendirme, Çeçenistan’ın farklı bölgelerinde, aynı yemeğe farklı isimler verilmesi oldukça doğaldır. Çeçenistan’da zamanla standartlaşma ile ki makalenin ilk bölümüne konu olan ha, sa farklılığının bugün Çeçenistan’da standart -ha vul biçiminde literatür bakımından da yer bulduğu gibi jijig galnış olarak yaygınlaşmasının benzer biçimde yaşanmış olduğu sonucu, izahlarımız ve mantıksal çerçevenin içerisindedir. Yani başlangıçtaki buğday unu ve mısır unu ile yapılanlar için verilen aynı anlamlardan birisi işler hale gelmiştir. Böylece baskın kullanım ilk hali değiştirmiştir. Tarihsel olarak “Cırdıngış” belirli bir bölge veya bölgesel diyalekt ile ilişkilendirilebilir ve ilk çıkış yerini gösterebilir ve bu açıklamalarımız çerçevesinde değerlendirilebilir.

Şimdi üç parmak marifetiyle şekil alan ve et suyunu bünyesine çekerek şekil almış nesnenin çatal batırılması ile bünyesindeki suyunun fışkırması, bu su hareketinin doğal ortamda benzetilen tarafının var olup olmadığı ve ortaya çıkan tiz sesin yine bir benzetmeye konu olup olmadığını inceleyelim;

Ciğar tekil Çeçencede kırlangıç anlamına gelir. Çoğulu ise ciğardıgiş. İsim esin kaynağı olarak nitelendirdiğimizde bu birinci seçenek. Ciğar tekil halinden türetim ise ciğar-dan-giş olarak sözcüğün türetilme biçimi olarak ele alıp ciğar: kırlangıç, dan: yapan, giş: çoğul biçimiyle benzer biçim. Bütün olarak ele aldığımızda ciğar gibi yapanlar anlamını verebiliriz. Bunu açalım;

“cırdangış” kelimesinin kırlangıç yani ciğar ile bağlantısı birkaç yönden düşünülebilir:

  1. Ses İlişkisi

Öncelikle c sesine dikkat etmemiz gerekir. Bu Türkçede olmayan bir sestir. Ciğar sözcüğünün ilk fonemi ile uyum sağlar. Aynı zamanda cırt sesi içinde benzer bir yorum sunulabilir. Bu haşlanmış hamur parçasının çatalla bastırıldığında içindeki suyun fışkırması ve bu esnada çıkan “cır” benzeri ses ile ilişkilendirilebilir. Diğer taraftan kırlangıçların tiz ve hızlı sesleriyle de ilişkilendirilebilir. Kırlangıçlar genellikle havada hızla süzülürken keskin ve cıvıltılı sesler çıkarırlar. Bu seslerin beş, altı veya sekiz on kişinin aynı siniden buğday unundan yapılmış nesnelere çatal ile müdahalesini düşündüğünüzde yemeğin tüketimi sırasında çıkan sesle veya sesler ile bir paralellik gösterdiğini söyleyebiliriz; ciğar-dan-giş. Yani bir anlamda havada ciğardlar ses çıkararak uçuşmaktadır. Bir düşünsenize doğayla uyumlu bir isim ortaya çıkıyor. Buradan şekil veya hareket ilişkisi kurulabilir.

Hamurun Şekli: Kırlangıçların uçuş şekli ve ağızlara doğru hızlı hareket ile yutulması bir çabukluğu, bir kırlangıç çabukluğunu gösterebilir.

Fışkırma Hareketi: Çatalın bastırılmasıyla suyun ani ve hızlı bir şekilde fışkırması, kırlangıçların ani dalışları veya hızlı hareketleriyle benzetilebilir. Bu, yemeğin tüketilme anındaki dinamik bir olayı ifade ediyor olabilir.

  1. Duyusal Deneyim

Yemek isimleri genellikle yemeğin tüketim sırasındaki duyusal deneyimleriyle de alakalıdır. “Cırdangış” kelimesindeki “cır” kökü, hem çıkan sesi hem de belki de yemeğin o anki dokunsal ve işitsel hissini ifade ediyor olabilir. Suyun fışkırması, kırlangıcın cıvıltısıyla birlikte, o anki deneyimi tanımlayan bir kelimeyi oluşturmuş olabilir.

Sonuç olarak, yazının başında ifade ettiğimiz sa, ha farklılığının düşünsel ve içsel farklılığı gibi; ciğar-dan-giş bir içselliği, duyusal durumu ve doğayla uyumlu bir topluluğu simgeliyor esasında.

Bugün Çeçenistanda jijig galnış yaygın ve standart bir isim olabilir. Ancak bu onun ilk çıkış yerini, etimolojik ve toplumsal gerçekliğin koşullarını yaşamış bir toplumdaki konumuna işaret etmeyebilir.

Bu toplumsal gerçeklik ise savaş koşullarında dağların zirvesine yakın bir mağara koşulunda unun hamur haline getirilip bir av eti eşliğinde lezzete dönüşeceğini kim tahayyül edebilir. Bu olsa olsa tanrının bir lütfu olsa gerek.

Bu duygusal tespitten sonra bir isim kaymasının zaman içinde ve yaygınlaşması esnasında gerçekleşme olasılığı büyük oranda kendini göstermiştir diyebiliriz. Bu durumu yaygın olanın ilk ortaya çıkıştan sonra farklılaşması olarak tanımlayabiliriz.

Bu yazılanları hatırlayarak bulduğunuzda, isme takılmadan siz yemeğe bakın.

 

HAMİ ÖZDİL

 

You may also like...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

KÜTÜPHANE

  • My Cihad

    Aukai Collins

    Amerikalı bir mücahidin Üsame Bin Ladin’in eğitim kamplarından FBI ve CIA’li Kontra – Terörizme inanılmaz yolculuğunın gerçek öyküsü… Bu eser, hem hükümetler yıldırma siyaseti yaparken masumların terörist diye adlandırdıkları global çatışmaların, hem de kötü biçimde politize edilmiş bürokrasiler içinde kapana kısılmış iyi insanlarla dolu CIA ve FBI’in dikkat çeken yetersizliklerine dokunaklı ve detaylı bir kuş bakışıdır. Bu mücahidi tanıyor ve O’nu takdir ediyorum. O sadık bir Amerikalı, inançlı bir Müslüman ve gerçeklerin sözcüsü. – Robert David Steele – Casusların ve Açık Bir Dünyada Gizliliğin yazarı Sizi cihat yapanların iç dünyasına götüren önemli bir kitap. 9 / 11’in (11 Eylül Olaylarının) Amerikan Haber Alma Topluluğunu niye şaşkına çevirdiği üzerine rahatsız edici bir suçlama. İslamî cihadın az bilinen dünyasını anlamak istiyorsanız bu kitabı okuyun. Aukai Collins ARK KİTAPLARI

  • Çeçen Savaşı

    Çevher Sunçkale

    Kafkaslılar Derneği, “Çeçenler” ve “Çeçen Sorunu” başlıklı kitaplardan sonra, bir üçüncü yayın olarak “Çeçen Savaşı”nı hazırlamıştır. Yirmibirinci yüzyıla doğru hızlı adımlarla gidildiği günümüzde, Kafkasya’da yeni bir emperyalizm ve yeni bir vahşet örneği olarak Rus saldırılarının canlandığını görüyoruz. İşte bu haksız gidişe dur diyen bir avuç Çeçen, gösterdikleri olağanüstü direniş ile dünya tarihine bir ÇEÇEN DESTANI yazdırmışlarda-. Elinizde tuttuğunuz bu kitap, Çeçen Destanının belgelenmesi-dir. Bir grup üyemiz tarafından gerçekleştirilen basın taraması ile Çeçen Savaşının günlüğü biçiminde bu kitap hazırlanmıştır. Büyük bir deve karşı kükreyen küçük,bir ulusun kahramanlığı gün, gün bu kitapta kronolojik olarak anlatılmaktadır. Mustafa Kemal’in deyimi ile, güneşin doğudan doğduğu gibi, mazlum ulusların uyanışı da gerçekleşmektedir. Çeçen ulusu göstermiş olduğu kahramanca direniş ile, tüm mazlum uluslara örnek olmakta ve insanlığı sömüren emperyalizm belasına karşı insanca ve hakça bir bağımsızlık ideali için yaşamını riske etmektedir. Bu cesaret örneğinin tüm mazlum uluslara olumlu bir örnek olması gelecek yüzyılın çehresini değiştirecek, ve altı yüzyıldır insanlığın başına bela olan emperyalizmin ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır. Çevher Sunçkale Sam Yayınları

  • Çeçenistan Günlüğü

    Asım Güleryüz

    Bu kitap, Türkiyeli bir direnişçinin 1999 yılında başlayan 2. Çeçenistan savaşına katılmasıyla cephede tuttuğu notlardan oluşmaktadır. Gürcistan sınırından Çeçenistan’a girmesi ve yaklaşık bir yıl sonra Türkiye’ye dönüş yapmasına kadar geçen süre içerisinde tutulan notlarda; Çeçen savaşı hakkında bilinmeyenler, Çeçen mücahidlerin özellikleri, yabancı mücahidlerin intibak sorunları, Çeçen köyleri ve halkın savaşa bakışı, mücahidlerin kendi aralarındaki ilişkileri, mücahidlerin sahip olduğu silahları, Rusların askeri yapıları gibi konular tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriliyor. Samimi niyetle, sadece Allah rızası için Türkiye’deki ailesini, eşini ve çocuklarını bırakıp cepheye koşan direnişcimizin burada yaşadığı duygusal kırılmaları, gelgitleri, abartısız, riyasız, yalın bir şekilde anlatması, tarihe düşülecek bir not niteliğindedir. Üç aylığına cepheye giden direnişçimiz yolların zorluklarla dolu olması, giriş-çıkıştaki sıkıntılar, Rus bombardımanı ve savaşın acımasızlığı sebebiyle ancak 11 ay sonra dönebilmiştir. Asım Güleryüz Bengisu Yayınları

  • Yitik Kule 2012 Çeçen Kültür Yıllığı

    Erol YILDIR

    Son yirmi yıllık süreç içerisinde Çeçen Toplumu olarak yaşadığımız kırılmalar, gelecekle ilgili kaygılar, savaş ortamının yarattığı moral bozukluğu ile geçen ve bir anlamda kendi kabuğumuza çekildiğimiz acılı günlerin ardından mevcut durumumuzu gözlemleme fırsatına son yıllarda tekrar kavuştuk. Görünen o ki, kültürel ve toplumsal değerlerimiz gün geçtikçe artan bir hızla yok oluyor. Bu gözlemle kültürlerin adeta çocuk gibi bakım ve özel bir ilgi istediğini tekrar kavrıyoruz. Yok olan değerlerin bir daha kazanılamayacağının farkındalığı, bir şeyler yapamamanın sancısıyla hepimiz derinden etkileniyoruz. Biliyoruz ki, eğer kültürümüzü rastlantısal etkenlerin rüzgarına bırakmadan özgün haliyle olabildiğince koruma isteğine sahip isek, öncelikle ve sadece bizim üzerimize çok büyük sorumluluklar düşmektedir. Günümüzde, doğduğumuz ve büyüdüğümüz köylerden uzaklarda büyük şehirlerde aynı toplumun fertleri olarak birbirimizden kopuk bir şekilde yaşıyoruz. İnsani bir ihtiyaç olarak birbirimizi tanımamız ve kaynaşmamız gerekiyor. Geleceğimiz olan gençlerimizin tanışıp kaynaşmasına vesile olacak güzel organizasyonlar yapmak, ihtiyaç sahiplerini tespit ederek onların sorunlarına çareler aramak, kişisel birikimlerimizi paylaşmamız toplumsal yok oluşa karşı çok önemli zorunluluklar. Derneklerimiz, bir araya toplanabileceğimiz ve bu gereklilikleri sağlıklı bir şekilde sağlayacak yegane yerler olarak ön plana çıkıyor. İşte, kuruluş amaçları doğrultusunda, farklı ve dağınık bir şekilde yaşayan insanlarımızı bir araya toplayan demeğimizin en önemli görevlerinden birisi olarak; Geldiğimiz yörelerde yaşattığımız bizi biz yapan değerlerimizi çocuklarımıza aktarabilmek, hızla kaybettiğimiz dilimizi, kimliksizleşmeye karşı bir direnç oluşturacak akrabalık bilgilerimizi, babalarımızdan aldığımız binlerce yıllık emanet olan özgün kültürümüzü bizden sonraki nesillere aktarma gayreti hiç bugünkü kadar anlam kazanmamıştı. Olağanüstü öneme sahip bu tür çalışmaların sürekli hale gelmesiyle, evlerimizde bulunan ve hatırasına hürmeten koruduğumuz kültürel materyallerimizin tanıtılmasının, geçmişimize ve kimliğimize ait ne varsa ortaya çıkarılarak kayda alınmasının da kültürel yok oluşu yavaşlatacak/ engelleyecek yegane çarelerden birisi olduğunu düşünüyoruz. Erol YILDIR KAFKAS ÇEÇEN KÜLTÜR DERNEĞİ

  • Son Özgürlük Savaşı Çeçenya

    Hulusi Üstün

    Bu savaş, dünya tarihine insanlığın verdiği son özgürlük savaşı olarak geçecektir. Çünkü bundan sonra hiç kimse sadece ‘vatan’ bildiği toprak parçasında özgürce yaşamak için ölmeyecektir. Artık savaşların nedeni daha fazla konfor, daha fazla güç, daha fazla para, daha geniş piyasa, toplumsal cinnet ve başka birçok şey belki… Ama özgürlük değil. Bu kitap 20.yüzyılın sonu ve 21. yüzyılın ilk senelerinde Çeçenya’da verilen özgürlük savaşını konu eder. O savaşın isimsiz kahramanlarının hatırasına saygı ile ithaf olunur. Hulusi Üstün KAFKAS VAKFI YAYINLARI

  • Kafkasya’da Savaş ve Barış-Rusya’nın Sorunlu Hududu

    Vicken Cheterian

    Güney Kafkasya’nin aniden dünya gündemine oturdugu bir dönemde Vicken Cheterian’in kitabinin yayinlanmasi için daha iyi bir zamanlama olamazdi. Yazar, konuyu hem bölgenin derin bir bilgisine sahip içeriden biri olarak hem de bir gazetecinin elestirel sezgilerinin yani sira bir bilim adaminin çetrefilli tarihsel ve politik sorunlar üzerine tarafsiz fikirlerini sunan bir dis gözlemci olarak da ele alir. Anlatisini Sovyetlerin çöküsü ve Ermenilerin, Azerbaycanlilarin, Gürcülerin, Abhazlarin, Osetlerin ve Ruslarin birbiriyle çatisan ulusal projeleri baglamina yerlestirir. Çatismayi, eski bir çatisma ya da kaçinilmaz görmek yerine Cheterian kaçinilmaz görüneni olasi kilan hem kosullari hem de olasiliklari göz önüne serer. Analiz ve yorumlari boru hatlarindan politikacilara kadar genis bir yelpazede yer alir ve okuyuculara, devlet liderlerinin genellikle çarpik söylemlerinin arkasinda yatan güdülerin en iyi anlatimini sunar.’ – Profesör Ronald Grigor Suny / Michigan Üniversitesi ‘Bu kitap, Kafkasya’daki çatismalarin nedenlerini anlamaya ve stratejik önem arz eden bu bölgede uzun ömürlü bir baris tesis etmeye çalisanlarin okumasi gereken temel bir eser. Rusya ve Gürcistan arasinda yasanan son savas göstermistir ki uluslararasi toplulugun Abhazya, Güney Osetya ve Daglik Karabag’daki çatismalarin onlarca yil çözümsüz kalabilecegi varsayimi dogru degildir. Cheterian’in1990’larin siddetli çatismalari ve bu çatismalarin Sovyetler sonrasi Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan’in gelisimi üzerindeki etkilerini ayrintili ve dengeli anlatimi konu üzerine yapilan birçok çalisma arasinda dikkat çekmektedir. Bölgenin tarihsel mirasiyla günümüz çatismalari ve bölge halklari ve önderliklerine iliskin derin kavrayisi Kafkasya’da geçirdigi yillar boyunca ve bölgeye yaptigi sayisiz gezilerde edindigi bilgilere dayanmaktadir. Cheterian diplomasinin neden bir uzlasma saglayamadigini ve çatismaya bir çözüm üretemedigini de anlatir. Görüsleri bölgede istikrari saglamaya yönelik gelecekteki çabalara da yön verecektir.’ – Oksana Antonenko / Uluslararasi Stratejik Arastirmalar Enstitüsü, Londra ‘Bu kitap Kafkasya’daki savaslarin ilginç ve açiklayici bir analizini içermektedir. Karabag çatismasi, Gürcistan ve Çeçenistan ve Kuzey Kafkasya’daki Oset-Ingus savasinin ayrintili bir incelemesi sunulmaktadir. Yakici bir sorunun özgün ve sistematik bir incelemesidir. Kafkasya’daki çatismalara, Sovyetler Birligi’nin parçalanmasina ve Soguk Savas sonrasindaki milliyetçilik ve kendi kaderini tayin hakkina iliskin tartismalara da degerli bir katkidir. Vicken Cheterian Belge Yayınları

  • Tarihi, Sosyo-Kültürel Yapısı Ve Siyasal Yönleriyle Çeçenler

    Arş. Gör. Seçil Öraz Beşikçi Burcu Gül Doç. Dr. Pınar Fedakar Doç. Dr. Vefa Kurban Dr. Öğr. Üyesi Rabia Uçkun Mehmet Nuri Kureş Nur Çümen

    Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin çok uzun ve derin bir geçmişi vardır. İlişkileri etkileyen faktörler dönem dönem değişse de bu iki ülke arasındaki ilişkiler tarih boyunca hiçbir zaman dostluk ve güven çerçevesine oturamamıştır. Bu durumu doğuran ana faktör ise ülkelerin stratejik konumları ve bulundukları coğrafyadan kaynaklanan çıkar çatışmalarıdır. Bilindiği üzere, bir yandan Rusya’nın yer aldığı geniş coğrafya ve bu coğrafyayı besleyen zengin doğal kaynaklar diğer yandan Türkiye’nin jeopolitiğinin getirdiği coğrafi avantajlar bu iki ülkeyi her zaman güçlü ve önemli kılarken aynı zamanda birbirlerine rakip hale getirmiştir. Bu rekabetin ve de coğrafi yakınlığın getirisi olarak tarih boyunca Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkileri etkileyen pek çok mesele olmuştur, bunlardan birisi de Çeçen meselesidir. Çeçenler, SSCB’nin çöküşüyle 1991’de bağımsızlık mücadelesini başlatmış ve ardından Ruslar ile iki kez karşı karşıya gelmiştir. Süreç, Çeçenlerin sindirilmesi ile neticelenmiştir. Bu çalışmada, Çeçenler öncelikle sosyo-kültürel yapıları ile anlatılmakta olup, daha sonra ise bölgede gelişen siyasi gerilimler ve neticesinde yaşanan sıcak çatışmalar bağlamında ele alınmıştır. Doç. Dr. Vefa Kurban Doç. Dr. Pınar Fedakar Dr. Öğr. Üyesi Rabia Uçkun Arş. Gör. Seçil Öraz Beşikçi Mehmet Nuri Kureş Nur Çümen Burcu Gül İksad Yayinevi

  • Umut Saklıdır Dağlarda

    Atila DOĞAN

    Ne bir yazar ne bir şair olma iddiası taşıyorum. Sadece yüreğimde biriktirdiklerimi samimiyetle paylaştım. Bir vicdana ve kalbe sahip, özgürlüğe, adalete, merhamete, aşka inanan her insanın içinde olan, içinden kopup gelen feryadı duyurmak istedim. Atalarımın zorla koparıldığı ve hep sırtını yaslama özlemi çektiği dağlarımızdaki aşkı ve isyanı anlattım. O isyanı kutsal bir sancak gibi nesilden nesile taşıyan haksızlığa uğramanın, terk edilmenin, yalnız bırakılmanın öfkesiyle dolup taşan yiğit insanların bilenmişliğini, hıncını, ateşini aksettirdim. Atila DOĞAN Babıali Kültür – BKY  

  • Uzun Geceler

    Abuzar AYDAMİROV

    Abuzar Aydamirov’un Rus ve Osmanlı arşivlerinden yararlanarak yazdığı ve Ali Bolat’ın Türkçeye çevirdiği Uzun Geceler romanı, sürgünü anlatıyor. İmam Mansur’dan başlayarak Kafkasya’nın ve özellikle Çeçenistan’ın genel ve siyasal durumları oldukça geniş bir perspektif içinde incelenerek Çeçenistan’dan Osmanlı topraklarına göçü bir roman formatı içinde son derece akıcı bir dille anlatıyor. “Tarih tekerrürden ibarettir, derler. Ders alınsaydı hiç tekerrür eder miydi!” özdeyişindeki gibi tarihin bir kez daha nasıl tekerrür ettiğini ibretle okuyacaksınız.   Abuzar AYDAMİROV Yalın Yayıncılık

YAZARLAR