Çardağ’ın Yaylaları
Çardak’ta özellikle geçmiş yıllarda yoğun olarak çeçenlerin yaşanmış bir yayla yaşantısı ve kültürü olduğunu tüm Çardak’lılar duymuşlardır ve bilirler. bilinmektedir. Yayla Yaşantısı vaynahlarda; sadece, bir süre için yaylada bulunarak hayvanlarını otlatarak, ihtiyaçları olan besinleri hayvanlardan üretmek olarak değil; dostlukların, ahbaplıkların, kurulduğu, her yaş grubunun kendine göre oyunlarının, eğlencelerinin olduğu, düğünlerin yapıldığı yerlermiş.
İnsanlar iyi günlerinde de zor zamanlarında da sürekli aynı ortamda oldukları için, dayanışma, yardımlaşma toplumdaki kişilerin birbirini daha iyi tanımasına neden oluyormuş.
Zannederim ki 1980 li yıların sonlarına kadar da nadiren de olsa bu devam etmiştir. Benim ve benden sonraki kuşaklar bunu sadece geçmişte yaşanmış hatıralar olarak dinlemişlerdir.
Oysa yaşları bizden daha büyük çeçenler için yayla değince, hayatlarında bazı şeyleri işaret etmekte ve bir şeyler hatırlatmaktadır diye düşünüyorum. Hatta yayla hatıraları, komşulukları eğlenceleri insanların birbirlerini tanımalarında ve samimiyetlerin dostlukların artmasında önemli bir faktör olarak etkili olmuştur. Yaylalarda eğlenceler düğünler yapılmış komşuluk ilişkileri yaşanmıştır.
–Yaylada komşuluk yaptık. Belhği yaptık…
–Yılarca beraber yaylada bulunduk …
Gibi konuşmaların bu bahiste anlatıldığına çoğumuz şahit olmuşuzdur.
Çardakta 1980’li yıllardan daha eskilere doğru gittikçe çeçenlerin geçim kaynağının daha çok hayvancılığa dayalı olduğu ve dolayısıyla ilkbaharla birlikte yaylaya gitmeyen yaylada kalmayan kafkas ailesi olmadığı söylenmektedir. Hatta aileler sülaleler kendilerine ait yaylaklar tutmuşlar genellikle her yıl aynı yaylada bulunmuşlardır. Örneğin: Engino Yaylaları dediğimiz yaylalara daha çok o sülaleye mensup olanlar giderlermiş. Her yayla kimin olacağı, oturacağı hemen hemen belliymiş. Örneğin Gedik tarla isimli yaylada bino teybine ait Toka’lar sülalesi otururmuş. Yumuşak Taş’ta Rahmetli Habibe Yaşar’lar otururmuş. Bunun gibi kimin nerede yaylayacağı nı herkes aşağı yukarı bilinirmiş. Benim hangi yaylanın nerde olduğunu tarif etseler bile bulamayacağımı düşündüğüm bu yerlerde bir zamanların, ağaçların gölgesinde hayvanların olmadığı yer, tanınmayan bir taş kaya, su yokmuş. Bir çok bölge ve coğrafi yerede Çeçenya’dan isimler verilmesi, sanki bir küçük Çeçenistan oluşturmaya çalışıldığı ve atavatanın yad edildiği anlamına geliyor. Ecdadımız kafkasyanın bölgesel isimlerini yeni vatanımıza vererek köklerinden kopmamaya çalışmış. Allah onlara rahmet etsin.
Aj Dal(kara söğüt), mandallar(taşların toplanarak oluşturulmuş tarlalar), Dihbüür(derenin ötesi), şarlak, Çahçıra, Mercan büri, Pisçi büür, v.s. isimleri hep bu kültürün izleridir.
Çardak’ta çeçenlerin içinde; bu gün yazarak toparlamayacağımız, belki onlarca belki yüzlerce ilginç, hoş anıların olduğu bilinmektedir. İnsanlar arasındaki komşuluklar, beraberlikler ise köyden kasabadan , dolayısıyla yerleşik hayattan daha çok, bir anlamda doğanın gereği de olsa yaylada daha çok yaşanmıştır. Yaşayanlarını bile günden güne kaybettiğimiz insanlar arasında dolaşan nice yayla hatıraları ve anıları olduğuna birçoğumuz şahit olmuşuzdur. 50 yaş ve üstü Çeçen hemşerilerimizin birçoğu da yaylalarda bulunmuşlardır. Büyüklerimiz için Engino yaylası’nın, Deveçöken’in , Yumuşaktaş yaylası’nın, Gin haci çayırları’nın kısaca her bir yaylanın bir hatırlattığı vardır diye düşünüyorum. Hamdi bey abimizin (Hamdullah özdil) yaylaya köpek götürme hikayesi gibi çok esprili hikayeler bir çoğumuzun malumudur.
Bu gün herkes gibi bende yaylalarımızın ağaçlandırılmasını istiyorum, bu konuda ki bütün çalışmaları destekliyorum. Eskiden anlatıldığı gibi gölgesinde bütün hayvanlar yattığı, orman ağaçlarının bolca olduğu zamanı umarım yine görürüz diye dua ediyorum. Yoksa bu günkü gibi gölgesine oturacağımız ağaç aramaya devamı ederiz Allah bilir, diyorum. Ayrıca yaylalara sembolik te olsa yayla isimleri yazılamaz mı bilemiyorum. Bilgilerinize sunuyorum.
( 1 MART 2011) EMİN ALTUNBAY
1- İSA OTURMUŞ:Beş kayanın altıdır,
2-BÜYÜK PINAR (İsa oturmuşun alt kısmıdır)
3-ENGİNO YAYLASI
4-KAHİRLERİN YAYLASI:
5-YUMUŞAK TAŞ:
6-BOYS OTURMUŞ
7-BOYS OTURMUŞUN ALTI
8-AYI DELİĞİ
9-DEVE ÇÖKEN
10-KÜRT OTURMUŞ
11- GEDİK TARLA:
12- BEŞPINAR;
13-ELİF PINAR
14-KARABAYIR:
15- GİN HACI ÇAYIRLARI
16-KARTALHAYMA
